Bu olaylardan 23 yıl öncesinde CHP, Mustafa Kemal Atatürk tarafından 9 Eylül 1923 yılında “Halk Fırkası” adıyla kurulmuştu. Halk Fırkası, 1924 yılında Cumhuriyet Halk Fırkası ismini alacak, ancak 1935 yılında günümüzdeki adını taşımaya başlayacaktı. CHP kuruluşunda yatan ilkeler gereğince 1946 yılına kadar devletçi politikaların üretildiği, milliyetçi bir ideolojiyle hareket etmekteydi. Önce Atatürk’ün sonrasında ise İnönü’nün liderliğini yaptığı CHP 1946 yılına kadar milli üretimin korunmaya ve geliştirilmeye çalışıldığı politikalara imza atmıştı. Bu dönemde yapılan üretimin büyük bir kısmını ya devlet ya da devlet güdümündeki işletmeler yapıyordu.Korumacı ve devletçi tutum sebebiyle otoriter uygulamaların da yapıldığı bu dönemde çok partili seçim sistemine 2 defa geçiş denemesi yapılmış fakat biri 1924 yılında Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ile, diğeri de 1930 yılında Serbest Cumhuriyet Fırkası ile denenen bu hamleler dönem siyasetindeki sorunlar sebebiyle seçime gidemeden son bulmuştu. Kurulmaya çalışılan iki parti de kendi dönemlerinde CHP iktidarının istediği güçsüz muhalefet olarak kalmamış, muhaliflerin kitleler halinde bu partilere akın etmesi sebebiyle CHP iktidarı bu denemeleri iptal etme kararı almıştı.1946 yılına yaklaşırken Milli Şef İsmet İnönü liderliğindeki CHP, önceki dönemlerdeki politik tercihlerine devam eden bir parti konumundaydı. 27 yıl süresince tek iktidar olan bu partinin iç politikaları ise oldukça karışıktı. Bu karışıklığın sebebi ise CHP’nin tek parti olduğu dönemde siyasi hayata atılmış tüm nüfuzlu bireyleri aynı çatı altında topluyor olmasından geçiyordu. Çok partili sisteme geçilmesinden itibaren CHP'nin rakipleri olacak partiler de aynı sebeple kendi içerisinden ayrılmış gruplar tarafından kurulacak partiler olacaktı.

Parlamento

19. yüzyılın ikinci yarısına yaklaşırken demiryolu Osmanlı Devleti’nin de gündemine girmişti. 1855’e gelindiğinde hükümet Avrupalı sermayedarlara <a fr-original-style="" href="https://islamansiklopedisi.org.tr/rumeli-demiryolu" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İstanbul-Belgrad</a> arasında bir demiryolu hattı yaptırmak istediğini duyurdu, tecrübe ve sermaye talebinde bulundu. İlk olarak bu hattın yapılmak istenmesinin nedeni Balkanlarda artan isyanlar ve olası bir Rus savaşında asker sevkiyatını kolaylaştırmaktı. Ayrıca Avrupa ile demiryolu aracılığıyla bağlantılı kurulması düşünülüyordu.&nbsp;Bu çağrıya cevap veren çeşitli yabancı sermayedarlarla yapılan görüşmeler bir türlü olumlu sonuçlanamadı. Nihayet Baros Hirsch isimli bir banker ile 1869’da anlaşmaya varıldı. Ertesi yıl Hirsch, <a fr-original-style="" href="https://islamansiklopedisi.org.tr/rumeli-demiryolu" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Rumeli Demiryolları İşletme Kumpanyası</a>’nı kurdu. 1871’de Rumeli demiryolu hattının ilk kısmı olan Yedikule-Küçükçekmece hattı açıldı. Ancak Yedikule’nin başlangıç için uygun olmadığı görülünce Sirkeci tercih edildi. 1870’ler boyunca çeşitli hatlar yapıldıysa da demiryolu politikasından istenilen verim alınamadı.Tarihler 2 Ağustos 1888’i gösterdiğinde ünlü Şark Ekspresi (Orient Express) Viyana’ya varmak üzere Sirkeci’den hareket ettiğinde demiryoluyla Avrupa’ya ulaşma hayali gerçekleşmiş oldu. Ancak bir yandan da Osmanlı Devleti ile Baron Hirsch arasındaki ihtilaf devam ediyordu. Nihayet 1878’de Rumeli Demiryolları İşletme Kumpanyası Avusturya uyruğuna geçti ve Şark Demiryolları Kumpanyası adını aldı. II. Meşrutiyet’in ilanının ardından Osmanlı’nın yaşadığı siyasi buhranların gölgesinde 1910-12 yıllar arasında <a fr-original-style="" href="https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/555419" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sirkeci-Yeşilköy</a> arasında çift hatlı demiryolu yapıldı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/5/2/1655807306236.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.58" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://listelist.com/florya-plaji-hikayesi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ayastefanos (Yeşilköy) tren istasyonu</a>&nbsp;Cumhuriyet döneminde demiryollarınín millîleştirilmesi ve <a fr-original-style="" href="http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/44468.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">anayurdun dört baştan demir ağlarla örülmesine</a> çok önem verildi. Hatta bu önem o derecedeydi ki 1930'da Serbest Cumhuriyet Fırkası kurulduğunda muhalefetin karşı çıktığı konuların başında bu demiryolu politikası gelmiş ve böyle büyük bir masrafın tek bir nesle yüklendiği eleştirileri yapılmıştı. 1920 ve 30’lar boyunca devam eden bu millîleştirme kapsamında <a fr-original-style="" href="https://acikerisim.deu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12397/6633/187589.pdf?sequence=1&isAllowed=y" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">25 Aralık 1936</a>’da şirket ile anlaşma yapıldı. Şirketin elindeki imtiyaz ve mallar, Nisan 1937’deki kanunla 1 Ocak 1937’den itibaren yürürlüğe girmek üzere satın alındı.<img src="https://images.aposto.com/2022/5/2/1655807388994.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.41" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/17319" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Cumhuriyet gazetesinin 1 Ocak 1937 tarihli haberi</a>Gerek şehirler arası gerekse İstanbul içi ulaşımda vapurla beraber uzun yıllar başat konumda olan demiryolları, Demokrat Parti döneminde Amerika’nın yönlendirmesiyle (!) ikinci plana itildi ve karayolu ulaşımına ağırlık verilmeye başlandı. Karayolunun gelişimi özellikle Anadolu içlerine ulaşabilmeyi kolaylaştırdı şüphesiz ama bu yapılırken demiryolu ihmal edildi. Ve mevzu zamanla “duble yol yapma”ya kadar geldi.&nbsp;

İstanbul'da Nasıl Eğleniyorduk?

      

”Tren gelir hoş gelir…”

Uğruna kurban verilen bir parti: Serbest Cumhuriyet FırkasıTürkiye’nin ikinci muhalefet partisi olan Serbest Cumhuriyet Fırkası (SCF), bizzat Atatürk’ün isteğiyle 1930 yılının ağustos ayında yakın arkadaşı Fethi Okyar’ın liderliğinde kuruldu. Bu tarihe kadar ülkede biriken ekonomik, siyasi ve toplumsal sorunların üzerine 1929 yılında Büyük Buhran’ın (The Great Depression) patlak vermesi adeta tuzu biberi oldu. Dünya çapındaki bu ekonomik bunalımın etkileri hissedilmeye başladığı tarihlerde Türkiye’de yeni bir partinin kurulması tesadüf değildi.<img src="https://images.aposto.com/2021/9/1/1635182934438.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.73" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.bitmezat.com/urun/4128535/siyaset-serbest-cumhuriyet-fikrasina-uyelik-bildirisi-1930" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Serbest Cumhuriyet Fırkası’na Ait Üyelik Formu</a>Söz konusu sorunlara bir çözüm olacağı düşünülerek kurulan bu muhalefet partisi, hem Atatürk’ün hem de Serbestçilerin beklemediği bir ilgiyle karşılaştı. Bu ilginin en büyük örneği partinin Batı Anadolu gezisinde ortaya çıktı. Bu gezinin duraklarından olan İzmir, büyük olaylara sahne oldu. Serbestçilerle Halkçılar arasında arbede çıktı. Halk Fırkası binası taşlandı. Anadolu gazetesi matbaası tahrip edildi. Kolluk kuvvetlerinin müdahalesi sonucu 14 yaşındaki bir çocuk öldü. Oğlunun cansız bedeni kucağında, Fethi Okyar’ın yanına giden baba, <a fr-original-style="" href="https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/899428" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Bu, ilk kurbanımız. Ama daha kurbanlar lazımsa vereceğiz, fakat bizi kurtar…”&nbsp;</a> diyerek ağlıyordu.Parti yöneticileri halk nezdinde gördüğü bu ilgi karşısında iktidara gelebileceğini düşünmeye başlamıştı. Ülke kaynamış bir kazana dönmüş, belediye seçimleri gelip çatmıştı.&nbsp;

Serbest Cumhuriyet Fırkası ile ilgili hikayeler